Birleşmiş Milletler’in Kuruluşu
Tarih boyunca devletler arasında barış ve huzuru sağlamak amacıyla bir çok çalışma yapılmış, topluluk kurulmuştur. Birinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan Milletler Cemiyeti bunun en güzel örneğidir. Ancak bu örgüt de uzun ömürlü olamamış ve İkinci Dünya Savaşı’nın çıkmasını engelleyememiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında demokratik ve özgürlük yanlısı büyük ülkeler barışın sürekliliğini, uluslararası siyasal, ekonomik ve kültürel işbirliğini sağlamak amacıyla bir örgüt kurulması için çalışmalara başlamışlardır.
Birleşmiş Milletler terimi, ilk kez ABD Başkanı Franklin Roosevelt tarafından ortaya atılmış ve 1 Ocak 1942’de 26 ülkenin İkinci Dünya Savaşı’nın sorumluları olan Mihver Devletleri'ne karşı birleşme ve savaşı sürdürme kararlarını içeren Birleşmiş Milletler Bildirisi’nde ilk kez resmen kullanılmıştır. 1944 yılının Ağustos-Ekim ayları içinde Çin, Sovyetler Birliği, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri delegeleri ABD’nin Dumbarton Oaks kentinde bir araya gelerek Birleşmiş Milletler Ana Sözleşmesi’nin temel ilkelerini belirlediler. 1945 yılının Şubat ayında ise ABD, İngiltere ve Sovyetler Birliği’nin katılımıyla toplanan Yalta Konferansı’ndan sonra, aynı yılın Nisan-Haziran ayları arasında ABD’nin San Francisco eyaletinde 50 ülkenin katılımıyla Dumbarton Oaks’ta saptanan ilkeler tartışılmış ve uluslararası ilişkilerde kuvvet kullanımını yasaklayan Birleşmiş Milletler Ana Sözleşmesi 26 Haziran 1945’te imzalanmıştır. Ana Sözleşme’nin toplantıya katılan ülkelerin parlamentolarınca kabul edilmesinden sonra Birleşmiş Milletler 24 Ekim 1945’te resmen kurulmuştur. Her yıl 24 Ekim günü, üye ülkelerde Birleşmiş Milletler Günü olarak kutlanmaktadır.
Birleşmiş Milletler Ana Sözleşmesi, örgütün amaçlarını şöyle belirler:
-Uluslararası barış ve güvenliği, anlaşmazlıkların barışçı çözümü ve ortak etkin önlemler yoluyla korumak,
-Ülkeler arasında eşit haklara, halkların kendi geleceklerini belirleme ilkelerine, saygıya dayalı dostça ilişkiler geliştirmek,
-Uluslara ekonomik, toplumsal, kültürel ve insancıl sorunların çözümünde, ırk, cins, dil ve din ayrımı gözetmeksizin, insan haklarının geliştirilmesinde işbirliği sağlamak,
-Ülkelerin bu amaçlarla gösterecekleri çabalar arasında uyum sağlayan bir merkez olmak.
Birleşmiş Milletler’in temel ilkeleri ise şöyle belirtilmiştir:
-Tüm üyeler egemen ve eşittir.
-Tüm üyeler uluslararası anlaşmazlıklara barış, güvenlik ve adaleti zedelemeden, barışçı yöntemlerle çözüm aramakla yükümlüdürler.
-Hiçbir üye ülke, bir başka ülkenin toprağına ve siyasal bağımsızlığına karşı güç kullanmayacak ve güç kullanma tehdidinde bulunmayacaktır.
-Tüm üyeler BM’nin Ana Sözleşme uyarınca girişeceği uygulamaları desteklemekle yükümlüdürler.
-BM, uluslararası barışı koruma dışında, hiçbir ülkenin iç işlerine müdahale etmeyecektir.
Birleşmiş Milletler Hakkında Temel Bilgiler
Türkiye’nin kurucu üye sıfatıyla bulunduğu örgüt ilk kurulduğunda 50 üyeye sahipken günümüzde son olarak Güney Sudan’ın da dahil olmasıyla 193 üyeye ulaşmıştır. Örgütün merkezi ABD’nin New York şehrinde olup her yıl burada düzenli olarak toplanılır. Örgütün resmi dilleri Türkçe, Arapça, Çince, Rusya, Fransızca, İngilizce ve İspanyolca’dır. Şu an örgütün genel sekreteri Portekizli Antonio Guterres’tir. Genel Kurul Başkanı ise Volkan Bozkır’dır.
Örgütün İdari Yapısı
Örgüt yapısal olarak idari bölümlere ayrılmıştır. Birleşmiş Milletler’in örgüt yapısı altı ana organdan oluşmaktadır fakat bu ana organların yanında birçok yan kuruluş da mevcuttur. Ana organlar şunlardır: Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Yönetim Konseyi, Genel Sekreterlik ve Uluslararası Adalet Divanı. Örgütün öncü kurumu Genel Sekreterlik’tir. Uluslararası Adalet Divanı Hollanda’nın Lahey şehrinde bulunurken diğer ana kurumlar örgütün merkezi gibi New York’tadır.
-Genel Kurul, örgütün temel tartışma organıdır. Her üye ülke burada temsil edilir ve bir oya sahiptir. Genel Kurul olağan konularda salt çoğunlukla, önemli görülen konularda ise üçte iki çoğunlukla karar alır. Alınan kararlar tavsiye niteliğinde olup, üyeler açısından bağlayıcı değildir.
-Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenlik konularında temel sorumluluğu yüklenmiş bir organdır. Siyasal anlamda bir yürütme organıdır. Güvenlik Konseyi’nin 15 üyesi vardır. ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya daimi üyedir. Diğer 10 ülke Genel Kurul tarafından iki yıllık dönem için seçilir.
-Ekonomik ve Sosyal Konsey’in başlıca görevleri şunlardır: Birleşmiş Milletler’in ekonomik ve sosyal çalışmalarını yürütmek. Uluslararası ekonomik, sosyal ve kültürel konularda raporlar hazırlamak.
-Yönetim Konseyi, vesayet altındaki toprakları yöneten hükümetlerin, bu toprakların kendi kendilerini yönetmeye ve bağımsızlığa hazırlanmaları için gerekli adımları atmalarını sağlamak üzere kurulmuştur. Günümüzde sadece ABD yönetimindeki Pasifik Adaları bölgesi kalmıştır.
-Uluslararası Adalet Divanı, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi tarafından 9 yıl için seçilen 15 yargıçtan oluşur. Amacı, Ana Sözleşme’de belirtildiği gibi, anlaşmazlıkların adalet ve uluslararası hukuk ilkelerine uygun olarak barışçıl yollardan çözümlenmesidir. Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletler’in yargı organıdır. Divanda bir devletten iki yargıç bulunamaz.
-Genel Sekreterlik, BM’nin diğer organları için çalışan, onların getirdiği program ve politikaları yönetip, uygulayan organdır. Genel Sekreter, BM’nin üst yönetim görevlisidir. Güvenlik Konseyi’nin önerisi üzerine Genel Kurul tarafından seçilir ve Örgüt’ün Adalet Divanı dışında kalan ana organlarının toplantılarına katılır.
Henüz Yorum Yapılmamış